top of page

CCTV El Kitabı

 

Güvenlik personeli ve diğer konularda karar verecek olanlar CCTV için güvenlik amaçlarını analiz etmelidir.

 

CTV teknolojisindeki gelişmeler sonucunda video ile gözetim, günümüzde mevcut olan en değerli korunma, güvenlik ve yönetim aracı halini almıştır. Mağazalar hırsızları ve dürüst olmayan çalışanları izlemek, asılsız kaza iddialarına karşı kanıt toplamak ve birbirinden yüzlerce kilometre uzaklıkta olabilen mağazalarda sergilenen malları gözetim altında tutmak için CCTV sistemlerinden yararlanmaktadır. İmalatçılar, hükümetler, hastaneler ve üniversiteler ziyaretçilerin ve çalışanların kimliğini tespit etmek, tehlikeli çalışma bölgelerini izlemek, hırsızlığa karşı korunmak ve bina ve park alanlarında güvenliği sağlamak için CCTV sistemleri kullanmaktadır. Teknolojinin mümkün kıldığı ölçüde CCTV sistemleri için yeni kullanım imkanları da doğmaktadır. Korunma ve güvenlik alanındaki faydaları dikkate değerdir.

Ancak, şunu da akılda tutmak gerekir ki CCTV sistemleri kendi başlarına bir koruma sağlamazlar. Sistemi kullanan kişiler onun kapasitesi hakkında bilgi sahibi, kullanımında vasıflı olmalı ve kameraya yakalanan görüntü ve olaylara derhal tepki verebilmelidir. Tüm video sistemlerinde olduğu gibi teçhizat seçimi kullanıcının isteklerine göre belirlenmektedir. Güvenlik personeli ve karar verme yetkisine sahip olan diğer kişiler teçhizat satın almadan ve kurmadan önce amaçlarını ve CCTV sistemlerin tesisi edileceği ortamları analiz etmelidir. Ayrıca, neyi hedeflediklerini bilmelidirler : geniş alanları (oto parklar) mı, yakın görüntüleri mi (otomobil plâkaları), hareketsiz görüntüler mi (garaj kapıları), hareketli görüntüler mi (hareket halindeki taşıt araçları), sürekli video kaydı mı yoksa sadece belirli zamanlarda ya da alarm durumunda mı kayıt gerektiği konusunda karar vermelidirler. 

CCTV sistemlerinin belli başlı kullanım alanları arasında şunlar bulunmaktadır :  

 

Güvenlik Alanındaki Uygulamalar :

 

  • Satış yapılan alanın, büroların, bina çevresinin, depoların, yükleme bölgelerinin ve oto park garajlarının açıkça izlenmesi suretiyle hırsızlık ve şiddet olaylarının gözlemlenmesi ve kaydedilmesi.

  • Çok sık kullanılmayan hassas alanların (örneğin, gizli kayıtlar, kasalar, vb.) izlenmesi.

  • Veznelerde hırsızlıkların önlenmesi maksadıyla satış noktasındaki istisnai alanların (yazar kasalarda boşlukların, yığılmaların vb.) izlenmesi.

  • Mağazalarda hırsızlık olaylarının gözlemlenmesi ve kaydedilmesi.

  • Hareketli kamera ile pan-tilt ve zoom fonksiyonları programlanarak "devriye" sistemi uygulaması

  • Gizli gözetim uygulanması (hukuken uygulanabilir alanlarda).

  • Bina ve müştemilatına giren ve çıkan kimselerin izlenmesi suretiyle erişimi kontrol altında tutulan yerlerde kontrol sistemleriyle bütünleşik uygulama imkanı.

 

İş Güvenliği Alanındaki Uygulamalar :

  • Operatörlere hayati ya da sağlık açısından tehlike arz eden ortamlarda (örneğin tehlikeli maddelerin, kimyasal toksinlerin, vb. bulunduğu yerler) iş sahasını görme imkanı sağlamak.

  • Muhtemel kaza alanlarının izlenmesi.

  • Eğitim kurumlarında öğrencilerin ve öğretim kadrosunun güvenliğinin sağlanması amacıyla salon ve koridorların, ortak kullanım alanlarının ya da yüksek risk alanlarının izlenmesi.

  • Güvenlik görevlilerine, polise, itfaiyeye ya da acil sağlık personeline zamanında haber verilmesini sağlayarak bazı kazalarda zarar ve hasarın azaltılması.

 

Yönetim Aracı Olarak :

 

  • Personelin eğitimi, raflardaki stokların kontrol edilmesi ve satış alanının, üretim hattının, vb.  İzlenmesi.

  • Personelin, müşterilerin ve ziyaretçilerin korunması hususunda yönetimin hassasiyetinin gösterilmesi ve muhtemel olumsuz izlenimlerin ve davaların önlenmesi ya da azaltılması.

  • Video görüntülerinin manyetik bantlara ya da sabit diske kaydedilerek olayların kaydedilmesi. Bu bilgi incelenebilir ve daha sonra suçluları yargılanması sırasında delil olarak veya eğitici maksatla kullanılabilir.

  • CCTV sistemlerinin "sessiz tanıklığı" erişim kontrolü, varlıkların izlenmesi, yangın ihbar sistemler, ve diğer can güvenliği ve genel güvenlik tedbirleri ile bütünlük içinde bir biçimde kullanıldığında ek bir avantaj daha sağlamaktadır : bu sistemlerin insanlar ve mal varlığı üzerindeki etkilerinin görülebilme ve gözden geçirilme imkanı.

 

CCTV Genel Bir Bakış


CCTV sistemleri basit ya da karmaşık olabilir, ancak temel olarak gereken unsurlar aynıdır.

Çocukluğumuzda pek çoğumuz her biri ötekinden çok az farklı olan resimler yapıp onları bir araya getirmişizdir. Sayfalar hızla çevrildiğinde resimlerdeki şekil hareket eder gibi görünmektedir. Bu örnekte de görüldüğü gibi bir dizi halindeki resimler gözlerimizin önünden ard arda hızla geçirildiğinde beyin bunu gerçek zamanı bir hareket olarak algılar. Bir CCTV sistemi de (kamera tarafından) okunan, aktarılan (iletilen) ve sonra da (monitör tarafından) gösterilen bir dizi resimden (görüntüden) oluşmaktadır. Bu ilke anlaşıldığında tek tek resim ya da görüntülerin elektronik olarak bir yerden diğerine nasıl gönderildiğini ve videonun bir çok farklı kameradan nasıl bir "enstantaneyi" yakaladığını anlamak daha kolay olacaktır.

 

Tüm CCTV sistemlerinin ortak özellikleri şunlardır :

Işığın yansıtılması . Resim kalitesinin iyi olması için alandaki ışıklandırma, ister doğal ister yapay ışık ya da her ikisi birden olsun, yeterli düzeyde olmalıdır.

Kamera ve lensler. Kamera/ lens kombinasyonu çevresel faktörlere, maliyete ve/ veya kuruluşun CCTV sistemine ilişkin amaçlarına göre farklılık gösterir.

Tek video iletim yöntemi. Video sinyalleri kameradan monitöre gönderilir. Maliyete, istenilen görüntü kalitesine ve ortama bağlı olarak değişen bir kaç farklı yöntem mevcuttur.

Monitörler . Monitörler video sinyallerini resme dönüştürürler.

CCTV sistemleri yıllar boyunca güvenlik piyasasında önemli bir rol üstlenmiştir. Geleneksel olarak, bu sistemler güvenlik personeli tarafından izlenen bu işe tahsis edilmiş bir monitöre sinyaller gönderen kabloyla bağlı kameralardan oluşmuştur.

Yeni teknolojilerin uygulamaya konulmasıyla birlikte video gözetim sistemleri için yeni tasarım kavramları ve entegrasyon imkanları doğmuştur. Son 10 yıl içinde mikroişlemciler, CCD kameraları, video sinyal iletim yöntemleri ve matrix seçicideki gelişmeler eski, geleneksel sistemlerin sınırlılıklarını ortadan kaldırmıştır. Günümüzde, eskiye göre kabloyla ulaşılamayacak denli  çok uzak alanları izlemek, videoyu hareket görünen bir alana çevirmek ve 16 kameradan tek bir video kayıt cihazına kayıt yapmak mümkün olmaktadır.

Yeni uygulamaya konulan ürün ve cihazlar, müşterilerin de bir video yönetim sisteminin uygulanmasından doğabilecek sorumlulukları anlamış olmalarını gerekli kılmaktadır. Kuruluş, kapalı devre televizyon sistemi ila bağlantılı olan işletim parametrelerinin (görüntüler, kalıplar, dome alarmları, faaliyetler, vb.) yönetsel kontrollerin ayarlanmasından sorumlu olacak bir kişi -bir sistem yöneticisi - tayin edebilir. Sistem yöneticisinin, kuruluşun güvenlik ve korunma amaçlarına yardımcı olacak CCTV politikalarının ve iç prosedürlerin geliştirilmesinde yönetici ekiple birlikte çalışması gerekmektedir.

Son olarak, bir CCTV sistemi kurmayı planlayan kuruluşlar çalışanlarına bunun amaçları hakkında eğitim sağlamalıdır. Yönetim  şirketin, şirkete ait varlıları koruma, çalışanları koruma ve güvenli bir iş ortamı sağlama  arzusunu açıklamalıdır. Çalışanlar yaralarını anladıkları zaman CCTV sistemini kabul edeceklerdir.

 

Bir CCTV sisteminin tesis edilmesi sırasında bir çok şeyi dikkate almak gerekir. Aşağıda belirtilen unsurların her biri bu anlayışa yardımcı olmaktadır:

1. Görüntü ve ışık

 

2. Kamera

3.Lensler

4. Görüntü iletim yöntemleri

5. Monitör

6. Çevre donanımı

Görüntü ve Işık

Görüntü izlenecek olan nesne ya da alanı ve bunların içinde bulunduğu tüm ortamı ifade eder. CCTV sisteminde en önemli faktörlerden biri de görüntüdeki yansıyan ışık türüdür. Çünkü, kamera bir görüntüdeki  nesnelerden kelimenin tam anlamıyla çarparak sıçrayan ve yansıyan ışığı "görür."

Bir görüntüde genellikle ışığı farklı derecelerde yansıtan farklı renkler,  yüzeyler ve maddeler bulunur. Uygun teçhizatı seçerken kamera lenslerine gelecek olan asgari ışık seviyesini (gece ya da gündüz)  belirlemek gereklidir. Bu "mevcut" ışık resim netliğinden odağa kadar her şeyi etkileyecektir

Bir alan doğal ya da yapay ışık kaynaklarıyla aydınlatılabilir. Doğal kaynaklar arasında güneş, ay ve yıldızlar sayılabilir. Yapay ışık kaynakları arasında ise akkor sodyum, flüoresan, kızıl ötesi ve diğer insan yapımı ışıklar sayılabilir. CCTV güvenlik uygulamalarında kural şudur : ışık ne kadar iyiyse resim de o kadar iyidir.

Renkli ve Siyah Beyaz

Renkli kameralar monokrom (siyah beyaz) kameralardan daha yüksek düzeyde ışıklandırma gerektirirler. Renkli kameralar daha pahalı olmakla birlikte teknoloji ve tasarım alanındaki gelişmeler renkli ve siyah beyaz video gözetim cihazları arasındaki maliyet farkını büyük ölçüde azaltmıştır. Bunun sonucunda renkli kameraların kullanımı daha çok artmıştır.

Renkli sistemler siyah beyaz sistemlerden daha doğal, daha zengin bir görüntü oluştururlar ve operatörün ilgisini uzun bir süre devam ettirmesini sağlayabilirler. Ayrıca, cisimleri tanınması da daha kolay olur. Örneğin, renkli bir sistemde izleyen kişi kırmızı bir arabayı yeşil bir arabadan kolaylıkla ayırt edilebilir, oysa siyah beyaz bir sistemde her iki araba da benzer bir gri tonda görünecektir. Satış yerlerindeki uygulamalarda da renkli sistemler personelin hırsızları ve üzerlerindeki giysileri daha kolay ve daha etkin biçimde belirlemesine yardımcı olabilir. Renk kesinliği özellikle kumar oynatılan casinolarda çok önemlidir. Buralarda siyah bir fişle kırmızı bir fiş arasında ayrım yapabilmek demek yüzlerce dolar demektir.

Renkli kameraların kullanımı giderek daha artmakla birlikte siyah beyaz kameralar da hala kendilerine özgü bazı avantajlar sunmaya devam etmektedir. Siyah beyaz kameralar renkli kameralardan daha ucuz ve çok az ışık bulunan ortamlar içim daha elverişlidir. Ayrıca, uzun mesafeden iletim süresi siyah beyaz kameralarda renkli kameralarda olduğundan daha kısadır.

Işığın az olduğu durumlarda iyi görüntü yakalayabilme yeteneği hem siyah beyaz hem de renkli kameraların maliyetini yükseltmektedir. Kuruluşlar kamera satın almadan önce ışıklandırma maliyeti ile kamera maliyeti arasındaki dengeyi iyi hesaplamalıdır. Daha pahalı olan düşük ışıkta çalışabilen bir kameranın bir oto park sahasında ışıkları arttırmaya nazaran daha düşük maliyetli olması da muhtemeldir.


Kameralar bir lens tarafından yakalanan görünür alanı elektronik sinyale dönüştürür ve bu sinyali bir monitöre aktararak görülmesini sağlarlar. Bir video sisteminde uygun kamera ve lens seçimi sırasında bazı hususlar dikkate alınmalıdır:

  • Video sisteminin amacı (kontrol, inceleme, kimlik belirleme).

  • Uygulamaya göre ihtiyaç duyulan kameranın genel hassasiyeti.

  • Sahnede mevcut ışık miktarı ve derecesi.

  • Kameranın çalışacağı ortam (iç ya da dış mekanlar).

  • Uygulama için gerekli olan görüş alanı (Şekil 4).

  • Lens.

  • Maliyet.


Tüp ve CCD KAMERALAR

Onyıllar boyunca tüp kameralar eldeki tek güvenlik kamerasıydı. Hala kullanımda olmakla birlikte tüp kameralar şok ve titreşim karşısında yetersiz kalmaktadır. Büyüklükleri nedeniyle kolayca gizlenememektedirler ve zaman geçtikçe tüpleri yanmakta ya da görüntü tüpe yanmış olarak girmektedir. Ayrıca, tüpler pahalıdır ve entegre devreler kadar güvenilir değildir.

Bugün, hemen hemen her video güvenlik kamerasında görüntü yakalama için CCD kameralar (entegre devre ya da çip) kullanılmaktadır. Bu kameralar "görüntüleyici" mercekler tarafından yakalanan ışığı bir resme dönüştürür. CCD kameralar daha yüksek kontrasta ve daha iyi çözünürlüğe sahip resimler oluşturarak görüntü oluşturulmasını güçlendirir ve geliştirirler.CCD kameralar daha hafif, daha küçük, daha hassas ve çok daha dayanıklıdır. Ayrıca, tüp kameralardan daha canlı renkler üretirler.

İster CCD ister tüp olsun, kamera performansı büyük ölçüde sahneden yansıtılan ışığa ve kameranın görüntüleyicine bağlıdır. Yansıtılan ışık miktarı görüntüleyicideki duyarı maddeyi harekete geçirecek düzeyde yeterli olmalı ve belirli bir kamera satın alınmadan ve tesisi edilmeden önce bu bilinmelidir. Sahnede mevcut ışık seviyesini ölçmek için bir ışık ölçer yeterli olacaktır.

Mevcut ışık düzeyinin önemli ölçüde değişiklikler gösterdiği yerlerde otomatik iris kontrolünü haiz kameralar görüntü kalitesinin arttırılmasına yardımcı olur. Otomatik iris kontrolü kameraların merceklerden geçen ışık miktarına göre irislerin otomatik olarak açılmasını ya da kapanmasını sağlar. Örneğin, parlak, güneşli bir günde otomatik irisli bir kamera kamera görüntüleyiciye fazla ışık gelmesini önlemek için irisi kısacaktır. Gece ise kamera daha fazla ışık gelmesini sağlamak için irisi açacaktır. Otomatik iris kontrolü bulunan kameralar  yapay ışıklandırma uygulanan içi mekânlar gibi küçük ışık değişikliklerinin olduğu yerlerde tatbik edilmelidir.

Kameralar 1, 2/3, 1/2, 1/3 ya da ¼ gibi çeşitli formatlarda olabilir. Bu ölçüler kamera

görüntüleyicisinin genel olarak kullanılabilir olan büyüklüğünü gösterir. Genelde, kameranın                                                                                                     

 formatı mercek formatına uygun olmalıdır. Örneğin, yarım inçlik bir kamerada yarım inç mercekler uygulanmalıdır. Günümüzde, tasarımdaki gelişmeler sayesinde daha küçük formatlarda yüksek kaliteli görüntüler elde etmek mümkün olmaktadır.

Sabit ya da PTZ Kameralar

CCTV kameraları sabit olabileceği gibi hareketli de (PZT) olabilirler. Sabit kameralar sabit bir zemin üzerine monte edilirler ve operatörün komutlarıyla hareket ettirilmeleri mümkün değildir. PTZ kameralar ise motorla hareket ettirilir ve sağa, sola, yukarı aşağı hareket edebilir ya da yakın veya uzak çekim için zoom yapabilir.

Bir kameranın muhafazası kamera ve merceklerini dışarıdan verilecek zararlardan ve çevre koşullarından korur. Ayrıca, kamera tesisatının görünümüne katkıda bulunur ve teçhizatın göze çarpmasını önler. Tüm dış mekan kameralarında şu ya da bu tür bir muhafaza gereklidir. Ulusal Elektrik İmalatçıları Birliği (NEMA) kamera muhafazalarını çevre koşullarına dayanıklılıklarına göre derecelendirmektedir. Soğuk, sıcak, toz, kir ya da diğer çevre zararlarından korunmak kameradan optimum performans alabilmek ve kullanım ömrünün uzun olması için zorunludur.

Dome Kameralar

Bir çok PTZ kameralar dome adı verilen koyu renkli Pleksiglas muhafazalar içinde saklanmaktadır. Dome kameralar hemen hemen her mağazada ve bir çok sınai ve ticari kuruluşta, hastanede, okul ve resmi binada uygulanmaktadır. Bu tip kameralar estetiğe önem verilen yerlerde özellikle rağbet görmektedir.

Dome kameraların başlıca üç  avantajı vardır:

1. Caydırıcılık - Dome kameralar şüpheli şahısların kameraların nerede bulunduğunu anlamasını hemen hemen tümüyle imkansız hale getirmektedir. Suç işlemeyi düşünen şahıslar kamera gözetimi altında olup olmadıklarını bu sayede anlayamamaktadır.

2. Ekonomi - kamera, mercek ve hareket ettirici birime haiz dome kameralar aynı görüntüde ama içi boş süslemelerle gizlenebilmektedir. Sonuçta çok daha az maliyetler görünürde daha fazla kamera denetimi intibaı verilebilmektedir.

3. Estetik görünüm - Açıkta bulunan bir kamera, mercek, hareket ettirme - kaydırma ünitesi ve bunlara bağlanan teller göze hitap etmemektedir. Bir dome kamera daha estetik olmakta ve işyeri ya da büro ortamının iç tasarımına ters düşmemektedir.

Bir dome kamera dome etrafına cilalı ya da buzlu bir cam avize yerleştirmek suretiyle daha da gizlenebilir. Bu yapıldığı takdirde, avize bir güneş gözlüğü işlevi görmekte ve merceğe ulaşan ışık miktarını azaltarak kamera tarafından yakalanan renk netliğini etkilemektedir.

Mercekler (LENSLER)

 

Mercekler bir CCTV sistemin tasarımında önemli bir rol oynamaktadır. Merceklerin temel işlevi bir alandan yansıyan ışığı toplamak ve kameranın görüntüleyici ünitesinde net, berrak bir görüntü odaklamaktır. Genellikle, bir mercekten geçen ışık ne kadar fazlaysa resim kalitesi de o kadar yüksek olmaktadır.

Mercek seçimi özelikle çok önemlidir, çünkü görüntüleyicide oluşacak olan resmin boyutunu, şeklini ve netliğini doğrudan etkilemektedir. Alana olan mesafe, odak uzaklığı, arzulanan görüş alanı, ışıklandırma ve format gibi faktörlerde kamera görüntüleyicisi üzerindeki görüntünün boyutunu ve netliğini etkilemektedir.

Görüş Alanı

Görüş alanı belirli bir mercek tarafından oluşturulan resim boyutu (en ve boy), kamera görüntüleyici boyutu ve nesneye olan mesafenin bileşimidir. Eğer, görüş alanı uygun değilse görüş alanını arttırmak azaltmak için farklı bir mercek (örneğin geniş açılı mercek, tele, vb.) kullanmanız gerekebilir. İstenilen bir görüş alanı oluşturmak için gerekli olan uygun görüntüleyici boyutu, mercek ve mesafe bileşimlerini hesaplamakta kullanılan tablolar mevcuttur.

Kamera mercekleri temel olarak iki türe ayrılabilir :  sabit odaklı mercekler ve değişken odaklı mercekler  (ya da zoom mercekleri). Sabit odaklı bir mercek sabit odak uzaklığına, sahiptir, değişken odaklı bir mercek ise odak uzaklığını değiştirebilir. Odak uzaklığı merceğin optik merkezînden merceğin arkasında bulunan bir odak noktasına olan uzaklıktır. Bu uzaklık mercek üzerinde (milimetre cinsinden) yazılıdır ve mercek tarafından oluşturulan görüş alanını ifade eder.

Sabit odaklı merceklerin geniş, orta ve dar görüş alanı bulunan tipleri mevcuttur. "Normal" odak uzunluğuna sahip bir mercek insan gözü tarafından oluşturulan görüş alanını yakınlaştıran bir resim üretir. Geniş açılı bir mercek kısa bir odak uzaklığına sahiptir, bir telefoto mercek ise uzun bir odak uzaklığına sahiptir.  Belirli bir görüş alanı için sabit bir mercek.

 

Cctv sistemi kurarken yapmanız ve dikkat etmeniz gerekenler.

CCTV  SİSTEMİ KURULUMUNDA YAPMANIZ GEREKENLER

CCTV SİSTEMİ KURULACAK ALANIN GENEL KEŞİF PLANI

            Sağlıklı bir CCTV sistemi kurulmasının en önemli koşulu imkanlar izin verdiği takdirde sistemin kurulacağı yerde keşif yapabilmektir.bu keşif sırasında aşağıda yer alan sorulara cevap bulmak sağlıklı bir sistem kurulmasını sağlayacaktır.

            İZLENECEK ALAN

izlenecek alanın ebatları

kameradan izlenecek objeye olan mesafe

bu sorulara verilecek cevaplar sistemde pan/tilt/zoom ve/veya autodome kamera kullanıp kullanılmayacağını belirleyecektir.

            İZLEME DERECESİ

  Nasıl bir detay görülmek isteniyor(örn;araç plakası mı okunacak?, sadece araçlar mı izlenecek?,yüz tanımlaması mı yapılacak?,genel olarak mekanda ki kişiler mi izlenecek? Vb.)

  Bu sorulara verilecek cevaplar sistemde pant/tilt/zoom ve/veya autodome kamera kullanıp kullanılmayacağını belirleyecektir.

            SAHA AYDINLATMASI

izlenecek bütün noktaların ışık seviyelerinin belirlenmesi gereklidir.Bu bilgilerin elde edilmesiyle kamera tipi(S/B yada renkli, yüksek çözünürlük yada standart)belirlenebilecektir.Eğer izlenecek noktalarda yeterli ışık seviyesi yok ise harici aydınlatmaya ihtiyaç duyulacaktır. Bu durumda da hangi tip aydınlatma yapılacağı belirlenmelidir. (standart aydınlatma ürünleri yada infra-red aydınlatma). İnfra-red aydınlatma yapılaması durumunda unutulmamalıdır ki ne kadar uzun mesafe görmek istenirse lamba ışık açılarının da o kadar daralması gerekecektir.

            KAMERA YERLEŞİMİ

izlenecek alanları kapsayacak şekilde kamera sayısı belirlenmelidir.Unutulmamalıdır ki ne kadar az kamera kullanırsanız o kadar az detay elde edersiniz.Kamera yerleştireceğiniz ortamı belirleyin. Böylece kaç adet harici kaç adet dahili kamera kullanacağınızı belirleyebilirsiniz.Her zaman kameraları,sokak aydınlatmaları,araba farları,direk güneş ışığı,kontrast görüntülerden koruyacak biçiminde yerleştiriniz.   

            MONTAJ TİPİ

Kamera montajında gerekebilecek ekip malları önceden belirlemek gereklidir(duvar montaj /tavan montaj/köşe montaj/direk montaj vb.).Mümkün olduğunca standart ürünleri kullanan.Özel ekipmanlar hem maliyeti arttırır hem de temin süresinin gecikmesi açısından işlerimizi aksatabilir.

            KAMERA MESAFESİ

Sistemde kullanılacak her bir kameranın merkezi olan mesafesine kuş uçuşu değil,kablo çekim güzergahına göre bulursunuz.Eğer birden fazla izleme merkezi olacak ise ana merkez ile tali merkezler arasında mesafeyi bulunuz.Zorunlu koşullara dikkat ediniz. Örneğin;yüksek voltaj kablolarının,kuvvetli elektromanyetik kaynaklarının yada fiziksel olarak kablo çekimine engellenebileceği yerlere kablo çekmek gerekebilir.

Bütün kameralar şebekenin aynı faz üzerinde mi olacak sorunuz.Tercih edilen aynı fazda olmasıdır.Eğer değilse tekrar kablo çekilebilir mi?Topraklama çok önemlidir.Keşif sırasında mutlaka iyi bir topraklama olup olmadığına dikkat edin gerektiği taktirde ayrıca bir topraklama yapın.

            KONTROL ODASI

Sistemde sadece izlememi yapılacak.İzleme ile beraber tüm kameraların kaydı isteniyor mu? Böylece merkezi ünite olarak hangi cihazı kullanılacağı belirlenir.(multipexer,DVR,bilgisayar)Kayıt cihazı özellikleri ise kayıt süresi belirlemelidir( dijital kayıt cihazı, 50,100,200,400,fps kayıt süresi kayıt hızı,gerekiyorsa network ihtiyacı belirlenmeli).Kaç adet monitör kullanılacak belirleyin.Her bir monitörde gözlenecek doğru kamera numaralarını tespit ediniz.

                                   

CCTV SİSTEMLERİNİN MONTAJ VE DEVREYE ALINMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

            MONTAJ HAZIRLIĞI

Sistemdeki tüm cihaz beslemeleri aynı fazdan kontrol edilmelidir.

Çekilen tüm koaksiyel kablolar, enerji kabloları varsa data kabloları test edilerek etiketlendirildikleri kontrol edilmelidir.

Beslemelerde nötr toprak gerilimleri ölçülmeli 0,5v;dan daha yüksek gerilimler varsa cihazlara gerilim verilmemeli yada bu konuyla ilgili önlemlerin alınması sağlanmalıdır. topraklama ile ilgilide diğer ölçümlerin yapıldığı ve 0,8'un altında olduğu kontrol edilmelidir

.Koaksiyel kablo DC montajını 15ohm'den daha fazla olmadığı toplam direncin 90ohm'un altında olduğu kontrol edilmelidir.

.Harici veya dahili ortamda kullanılan cihazların ve saha parçaların uygun koruma faktörlü (harici şartlarda minimum ıp65 )muhafazalarda olduğu dikkat edilmelidir.

.Kullanılan kabloların harici veya dahili mekanlarda olmalarına göre uygun seçildiği(harici ortamlarda ise PE kaplı) ve ilgili gerilim düşümü ve empedans kapasitans hesaplarının yapılarak kullanıldığı kontrol edilmelidir.

.Tüm topraklamanın loop mantığıyla bir eş potansiyel getirdiği topraklamalar arasında potansiyel fark bulunmadığı kontrol edilmelidir.

.CCTV sisteminde kullanılan monitörler arası mesafenin 15cm'den fazla olmasına özen gösterilmelidir. kullanılacak CCTV konsolu seçilirken veya planlanırken bu konuya dikkat edilmelidir.

.Özellikle harici mekanlarda monte edilen cihazlar için yıldırımdan ve yüksek gerilimden korunma yolları önceden düşünülmeli ve hem merkez ekipmanları içim hem de uç birimler için besleme veya data izolasyonları uygun ekipmanlar kullanılarak yapılamalıdır.

            MONTAJ VE DEVREYE ALMA

.Cihazlar saklama ve gönderi paketlerinden çıkarıldığı zaman paketler hemen atılmamalı cihazlarda bulanabilecek fabrikasyon ve yolda meydana gelecek hususlar düşünülerek tekrar paketlenebilecekleri unutulmamalıdır.

.Cihaz kutularından çıkarılan montaj ve kullanma klavuzları uygun bir şekilde muhafaza edilmeli ve atılmamalı

.Cihazlar mümkünse monte edilecekleri yerde değil daha uygun koşullarda denenmeli ve test edilmelidir.Örneğin; harici kameraların saha montajları yapılmadan önce  merkezde kamerada kullanılacak lens tipine göre ayarları yapılıp test edilmeli muhafaza içine yerleştirilmeli sahada sadece muhafazanım fiziki montajının yapılması şeklinde planlanmalıdır .

.Özellikle entegrasyon uygulamalarında tüm kabloların sistem tarafından otomatik denetlenebilir şekilde kullanıldığı güvenlik sistemi standartlığına uygunluğu kontrol edilmelidir.

.Bina içi uygulamalarda kameraların direk gün ışığı alan bölgelere (pencereler) dik bakmamasına özen gösterilmelidir.

.Bir kameraya lens montajı yapılmadan önce lensin tipine göre kamera üzerinden gerekli ayarlamalar yapılmalıdır.

.Merkez montajlarında sahada gelen RG-11tipi kablolar cihazlara direk bağlantı yapılmayıp f konnektörlerle RG-59 tipi kablolara dönüştürülüp monte edilmeli.

.Rack kabinet içine yapılan cihaz montajlarında bir kamera görüntüsü birden fazla cihazda kullanılacaksa  loop-through özelliği olan ve olmayan cihazlar değerlendirilmeli kabin yerleşimi ona göre yapılmalıdır.

.Topraklama ile ilgili üretici firma uyarlarına harfiyen uyulmalıdır gerekliyse ground loop izolatörleri hem görüntü hem enerji kabloları için kullanılmalıdır.

.Sistemde ilgili cihaz yerleşimi planları blok şemasını hazırlanması esas detaylar mutlaka not edilmeli projelerin sisteminin devamlılığı açısından önemi göz ardı edilmemelidir Sistemle ilgili şifreler yetkili kişilerde başkasına verilmemelidir. Tüm cihaz seri numaraları şifre lisan numaraları software numaraları vb. mutlaka not edilmelidir. Devreye alma sırasında karşılaşan problemler sonraki çalışmalara envanter olacakları unutulmadan not edilmelidir. Fabrikasyon ayarlarında yapılan değişikliler not edilmelidir fabrikasyon ayarlarında yapılan değişiklikler mutlaka not edilmelidir. projedeki yerler mutlaka onaylatılmalıdır.

.Kullanılacak BNC RC,11,45 Konnektörler gibi malzemenin iyi kalite olduğu ve bağlantının bağlantının mükemmel yağıldığı kontrol edilmeli sistem arızalarının büyük çoğunluğunun topraklama kablolama bağlantı ve konnektör hatalarından kaynaklandığı unutulmamalıdır.

.Kamera ışık ve focus ayarları hem gündüz hem de gece koşullarında doğru çalışacak şekilde yapılmalı her iki koşulda görülmeden ayarlanmaların bitmeyeceği bilinmelidir. Kamera netlik ayarları yapılırken ışık ayarları gündüz focus ayarları gece yapılmalıdır. ayarlamalar tamamlandıktan sonra gerekli vida sabitleme işlemleri unutulmamalı kamera yön ayarları yetkili kişilere onaylatılmalıdır.

                       SİSTEM TESLİMİ

.Tüketiciye verilmek üzere basit kullanma ve arızalanma ilk müdahale talimatları hazırlanmalı (Türkçe veya İngilizce) ve kullanıcıya imza karşılığında teslim edilmelidir.

Kullanıcıların bilmesi gerekli detaylar uygulamalı olarak gösterilmeli Eğitime katılanlara eğitim katılım formu imzalanmalıdır.

.Sistem teslim formu düzenlenmeli bu form ile birlikte tüm cihaz dokümanları alt yapı projeleri sistem cihazları listesi imzalı olarak teslim edilmelidir.

                        LENS SEÇİM KRİTERLERİ

CCTV sistemlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli hususların başında doğru lens seçimi gelmektedir. İzlenmesi gereken kamerada kameranın görmesi gerekir.olan alana uygun bir açıdan ve iriste lens seçilmemesi sistemin verimli çalışmasını engelleyecektir. Keşif yapılan alanda aşağıdaki kriterlere dikkat etmek doğru lens seçimini sağlayacaktır.

.Kameranın yerleştireceği yer ile görülmesi istenen obje veya alan arasındaki mesafe bulunmaktadır. Bu mesafeden yola çıkarak ve lens ölçüm tablosu yada lens ölçer kullanarak (LENS CALCULATOR) doğru açılı lens bulunabilir.(2.8mm/4mm/6mmvb) aynı yada küçük olmalıdır. Örneğin ;1/3"kamera ile 1/3"veya 1/2" lens kullanılabilir. 1/2" kamera ile 1/3" lens kullanılmaz.

.Oto iris lens kullanılması durumunda sistemde kullanılacak kameranın herhangi tip lensi sürebildiği kontrol edilmelidir. Örneğin;sadece video Drive lens sürebilen kamera  ile DC Drive lens sürebilen kamera ile DC Drive lensi çalıştıramazsınız

.Kamerayı yerleştireceğimiz alandaki ışık değişimlerine uygun iriste lens seçilmelidir. Örneğin; kamera harici bir ortamda kullanılıyorsa  oto iris lens  dahili bir ortamda devamlı aynı ışık şiddeti bulunan bir yede kullanılıyorsa oto iris lens ,dahili bir ortamda devamlı aynı ışık şiddeti bulunan bir yerde kullanılıyorsa sabit iris lens vb

.Kamera mümkün olduğu kadar pencereye ters biçimde yerleştirilmelidir. Pencereye bakması zorunlu olduğu hallerde  mutlaka oto iris lens kullanılmalıdır.

.Harici ortamlarda kullanılacak kameraların yerleştirilmesinde alanın güneşin doğuşu ve batışı yönleri bularak mümkün olduğunca kameraların bu yönlere zıt noktalara yerleştirilmesi gerekir. Güneş ışığının direk lense gelmesi durumunda görüntü elde etmek zorlaşır.

                        YAPILACAK İZLEMEYE GÖRE LENS SEÇİMİ

Genel görüş: Tüm alan sadece neler olduğu görmek için izleniyorsa mümkün olduğunca geniş açılı lens kullanılmalıdır.

Yakın görüş:Olaylar daha detaylı görülmek isteniyorsa daha dar açılı bir lens kullanılmalı geniş görüşten vazgeçilmeli yada kamera sayısı artırılmalıdır.

Tanımlama amaçlı: Amaç suçun ve suçlunun tam olarak tespitiyle riskin yüksek olduğu bölgeye yakın kamera ve dar açılı lens kullanılmalı genel görüşü kameralarla desteklenmeli yada motor zoom lensler kullanılmalıdır.

                        LENS TİPLERİ

            SABİT FOCUS MANUAL         

Bunlar en basit lenslerdir ve farklı boylarda CCD’ler için farklı focal uzunlukta tipleri mevcuttur.(1/31,1/2",2/3",1") Genellikle manual iris ayarlarına sahiptirler ama bazı ucuz tipleri iris ayarına sahip değildir. Focus ayarlaması ayrıca manual yapılır. Bu lensler dahili mekan uygulamalarında kullanılır.

            OTO İRİS SABİT FOCUS

Genellikle harici mekan uygulamalarında ışık değişimlerinin manual olarak suspanse edilmeyeceği yerlerde kullanılır. İki temel tip oto _iris mevcuttur.

            VARIFOCAL

Bu lensler iki farlı focal uzunluk arsında ayarlanabilir (geniş ve dar) Zoom lenslerin aksine focal uzunluk değiştirildiğinde netlik ayarının tekrar yapılması gereklidir. Bu lenslerin manual yada oto- iris tipleri mevcuttur.

            PİNHOLE

En temel karakteristikleri çok küçük ön taraf ebatlarına sahip olmalıdır (yaklaşık 2-3mm) Gizli kamera uygulamalarında kullanılır. Ayrıca çok küçük ebatlarda ürün kullanımı gerektiren endüstriyel uygulamalar için.İdealdir. Geniş yada dar açılarda manual yada oto- iris özelliklede olabilirler.

            ASPHERICAL

Aynı odak uzaklığındaki normal lenslere göre (spherical)daha etkili algılama alanı ile daha keskin resim oluşturma  yeteneğine sahiptirler. İleri düzey hassasiyet uygulamalarda kullanılır.

            MANUAL ZOOM

Bu lenslerde ayar yapmak mümkündür. Zoom (focal uzunluk) iris ve focus bilimsel uygulamalarda ve yakın mesafelerde kullanılır.

            MOTOR ZOOM

Genellikle oto-iris ve motorize zoom ve focus özelliklerine sahiptirler. Her üç parametrede (zoom, focus)uzaktan bir kontrol kilidi ile kontrol edilebilir. Aynı zamanda focus ve zoom için preset değerlere sahip modellerle mevcuttur.

            LENS PARAMETRELERİ

            LENS FORMATI

Genel olarak CCTV kameralarda kullanılan dört temel lens formatı mevcuttur. Bunlar 1",2/3",1/2",1/3", Bu ölçüler sensör ebatlarını işaret etmektedir. İlave olarak 1/4" ve1/5",formatları da piyasaya sunulmuştur.

Belirli bir formatta üretilmiş lens daha küçük formatlı bir kamera için kullanılabilr, tersi doğru değildir.

            FOCAL UZAKLIK

Herhangi bir objeden lense gelen ışınlar optik eksendeki bir noktaya focal nokta (odak noktası) denir. Bir lens iki odak noktasına sahiptir. birincil ve ikincil noktadan kameraya olan mesafeye lensin odak uzaklığı denir.

            GÖRÜŞ AÇICI

Bir lensin görüş açısı odak uzaklığı ve sensör formatına bağlıdır. Belirli bir odak uzaklığı için büyük formatlı lens büyük görüş açısına sahiptir.

            AÇIKLIK ORANI (F-STOP)

Efektif görme ebatlı (iris açıklığı) ile lensin odak uzaklığı arsındaki uzaklık f- no yada f- stop ile belirtilir ve kamera- lens kompozisyonunun ışık geçirgenliği belirler F-stop değeri küçüldükçe kamera daha fazla ışık alabilir. başka bir ifadeyle daha az ışığa ihtiyaç duyar Örneğin; ışık geçirgenliği f:1/3 olan lens, f:1/8 olana göre daha fazla ışık alabilir. dolayısıyla daha küçük lux değerinde bir ışık görüntü oluşturulabilir.

 

            ALT YAPI PLANLAMASI

Alt yapı planlaması diğer tüm aşamalar kadar önemli ve sistemin sağlıklı çalışması için ayarlığı önem taşımaktadır.Genel olarak bakacak olursak;

Besleme : Tüm sistemin tek kaynaktan beslenmesine özen gösterilmeli, farklı kaynaklardan beslenecek ise faz farkı oluşumu engellenmelidir.Kablo kesit hesabı yapılırken mutlaka verilen tolerans değerinde gerilim düşümü hesabı yapılmalıdır.

Data  kabloları : Analog veya dijital, bilginin hangi tip kablo ne kadar mesafeyle ileteceğini önceden bilinmesi ve o çerçevede kodlama planının oluşturulması gerekir. Kablo mesafesinin yetmediği durumlarda fiberoptik kablo tercih edilmelidir.

Topraklama : en son hazırlanan topraklama yönetmenliğine uygun topraklamanın yapılıp yapılmadığı kontrol edilmeli, eğer topraklamada problem var ise profesyonel firmaların desteği aranmalıdır.Kurulan sistemin her noktasında teslim genel topraklaması ile bağlantı yapılmalıdır.

Aşırı gerilimden korunma : Öncelikle şart topraklamanın iyi olmasıdır.Ancak özellikle merkez ekipmanlarının besleme ve data girişlerinin korunması amacıyla özel konnektörler kullanılması tavsiye edilmelidir.

           ELEKTRONİK GÜVENLİK SİSTEMLERİNDE TOPRAKLAMA

Elektronik Güvenlik sistemlerinde çok önemli olan bir noktada topraklama sorunudur.Topraklama aslında tüm elektrik donanım olan yerlerde gerekli olan tesisattır.Ancak masrafı aza indirmek için topraklama hattından kaçınılır genel ise yurt dışındaki tesisatların %15'i topraklama hattına sahiptir.

Topraklama nötr ile karıştırılmamalıdır,nötr her hangi bir elektriksel cihazın çalışması için gerekli olan negatif şebeke ucundur.Topraklama hattı ise tesisata sonradan ilave edilen bir kablonun hatlara paralel olarak toprağa 60x60cm karesi bir levha ile sonlandırılan hattır.Yukarıda belirttiğimiz gibi %15 ' lik bir topraklama hattı mevcuttur. Genel olarak yok denecek kadar az bulunan tesisattır. CCTV sisteminde çok önemle vurgulana ve uyulması gereken altın kuraldır.

            TOPRAKLAMA TESİSATI NASIL YAPILIR

Topraklama için binaya yakın olan bir toprak alan seçilir Bu toprak alanın nemli toprak olasında yarar vardır. 60x60cm karesi ebatını bir bakır levha ortalama 2,5 veya 3mm kalınlığında bir bakır kaynağı ile bağlanır bakır levha 1,5 veya 2,3 metrelik bir derinliğe gömülür ve daha önceden bağlanmış olan kablo tesisatına üçüncü bir hat olarak ilave edilir.

            TOPRAKLAMA NE İŞE YARAR (DİREKT KORUMA)

Topraklama şebekeden cihazların gövdesine direkt olarak bağlanır.Bundan dolayı herhangi bir cihazdan kaçak olduğu zaman insanları çarpmaz.Çünkü elektrik akımı devreyi insanlar üzerinden toprağa değil mevcut olan topraklama hattından toprağa akar .Açıkçası devreyi insan üzerinden değil,topraklama üzerinden tamamlar.Cihazlar gerek radyo dalgalarından gerekse kaçak elektrikten dolayı arızalanmazlar çünkü topraklama sayesinde ekranlanmış olurlar.

            EN DİREKT KORUMA (DOLAYLI KORUMA )

Binada bulunan herhangi bir arıza direkt olarak (sigortalar artmamışsa)trafoya zarar verebilir.Oysa topraklama bulunan yerlerde ise pozitif elektronlar topraklama hattında toprağa gideceğinden dolayı trafo kurtarılmış olur.

            TOPRAKLAMANIN KONTROLÜ

Topraklama ile beraber şebeke hattımızdan üç kat kablomuz vardır.Bunlar;

Faz/nötr/toprak

Faz :Kontrol kalemimizle dokunduğumuzda kalemimizin nen lambasını yakan uçtur.

Nötr :Bütün şebekelerde çekili olan genelde çıplak izolesiz teldir.

Toprak :Bahsettiğimiz binamız veya alanımıza çektiğimiz ve direkt toprağa levha ile ulaştırdığımız hattır.

sağlıklı topraklama yaptığımızı ölçü aletlerimizle AC voltajı kademesinde nötr ile toprak arasına max. 0,8-0,9V ölçtüğümüz zaman anlarız.Yaklaşık 0,5 V mükemmeldir. 1V yukarısı ise hatta kaçak olduğunu belirtir.

            KAÇAĞIN KONTROLÜ

Hatta çalışan cihazlardan kaynaklanır eğer kaçağa sebep oluyorsa o cihaz kontrol edilmelidir.Örneğin AC15V ise oturduğumuz salonun topraklama kaçağı mutfaktaki buzdolabından olabilir.

            TOPRAKLAMANIN UYGULANIŞI

Buralara kadar genel olanlardan bahsettik.Sistemde yukarıda bahsettiğimiz koşullarda topraklama hattı varsa problem yok demektir.Eğer topraklama yok ise MUTLAKA yapılmalıdır ki ileride karşılaşılabilecek sistem sorunları minimuma indirgenmiş olsun.Kısaca topraktaki bakır levhadan gelen kablo, kullandığımız şebeke tesisatına ilave edilerek, topraklanmış olur (prizlerin topraklı olmasına dikkat ediniz).

Hazır olan topraklama hattı çekilmiş (topraklı) prizlere daha önceden topraklama gereksinimi duyulmuş olan cihazlar prize takıldığı  andan itibaren topraklanmış olur .Bu cihazlar üretici firma tarafından fişleri topraklama sistemine hazır bir şekilde bulunmaktadır.Topraklama yapılmamış sistemlerde, cihazlarda voltajla ilgili meydana gelebilecek arızalar garanti kapsamı dışında tutulmaktadır.Dolayısı ile topraklamanın önemi burada da kendini başka bir niteliği ile göstermektedir.

 

ELEKTRONİK GÜVENLİK UYGULAMALARINDA KABLO SEÇİMİ VE ÇEKİMİ KRİTERLERİ GENEL ESASLAR

  .Zayıf akım sistemleri içinde tanımlanabilecek güvenlik sistemleri kabloları yüksek gerilim kablolarına uzak tutulmalıdır.

  .Güvenlik kabloları çekilmeme imkanları uygun olarak, kablo kanalları içine geçirilmeli ve özellikle dış mekanlarda metal malzemelerden yapılmış kanallar topraklanmalıdır.

  .Güvenlik kabloları özellikle koaksiyel kabloların ek yapılmaksızın çekilmesi çok önemlidir.Mutlaka ek yapmak gerektiğinde F kollektörler kullanılmalıdır.

  .Güvenlik sistemlerinde kabloların sistem tarafından sürekli denetleniyor olması gereklidir.

  .Kullanılan kablonun kalitesi ekranlanmasının iyi olması taşınan sinyalin iyi olmasına eşittir.Güvenlik sistemi kablolarının çekilmesi esnasında kablo makaraları ortalarında çekilmeyip kablo kanallarını kendi eksenlerinde çevrilmesi sağlanmalıdır.Kabloların kangal ortalarından çekilmesi kablo ekranlarının aralarının açılmasına neden olduğu için taşınan sinyalin ekranlama özelliğinde zayıflamalara neden olmaktadır.

  .Kabloların sahada çekilmelere esnasında yüksek akım çeken cihazlar ve bunların kablolarının yakınlarından geçmesi söz konusu olduğundan çelik spareller içinden geçirilmesi ve bu çelik spareller topraklanmalıdır.

  .Kullanılan kablolar harici veya dahili mekanlarda olmalarına göre uygun seçilmeli (harici ortamlarda ise polietilen kılıflı vb.)ve ilgili gerilim düşümü ve enpedas, kapasitans hesapları yapılarak kullanılmalıdır.

  .Çekilen tüm kablolar mutlaka test edilerek etiketlendirilmelidir.

                                   

CCTV (KAPALI DEVRE TELEVİZYON ) SİSTEMİ KABLO KRİTERLERİ

CCTV sistemi uygulamalarında kablolama, kamera mesafesine göre değişmektedir.

Koaksiyel kablo kullanımı :

mesafe                         kablo tipi dahili ortam harici ortam

250mt'y kadar RG59U6                       RG59U6P

500 mt'^y kadar RG6-U6                     RG6U6P

750 mt'y kadar RG11-U6                     RG11U6P

  .Kullanılan koaksiyel kablonun %93'ü veya daha iyi bir örtü sağlayacak şekilde bakır örgülü bir kılıfa sahip olması gereklidir.

  .Ana iletkenin %100 bakır olması en iyi durumdur .

  .RG59-U kablo kullanılıcaksa 250m'd 15 ohm, RG11-U kablo kullanılıyorsa 250m'd 6 ohm DC dirence sahip veya daha iyi olmalıdır.

  .Daha uzun mesafeler için video kuvvetlendirici ekipmanlar kullanılabilir veya fiberoptik kablo kullanımı değerlendirilmelidir.

  .Kameralarda elde edilen görüntünün iletimi sırasında, kablonun örgü ekranının 0( sıfır ) referansı olarak kullanıldığı dolayısıyla iyi yapılmayan topraklamalardan kaynaklanan potansiyel farkların ground loopları  sebep olacağı ve görüntü kalitesinin düşeceği göz önünde bulundurularak topraklamaya gereken hassasiyet gösterilmelidir.

                                   ENERJİ KABLOSU KULLANIMI :

CCTV sisteminde kullanılacak enerji kabloları seçilirken harici mekanlarda en az “NNY”, dahili mekanlarda en az “TTR” kablo standartlarına uygun kablolar kullanılmalıdır.

CCTV sisteminde şebeke frekansının cihazlar tarafından referans olarak kullanıldığı unutulmamalı tüm cihazların aynı fazdan beslenmesi temin edilmelidir.

Tüm sistemin aynı merkezden kontrol edilmesini sağlamak ve farklı şebekelerden kaynaklanan problemleri minimize etmek amacıyla tüm sistemin iyi topraklama değerlerine sahip tek bir merkezden yapılması en sağlıklı neticeleri verecektir.
 

 

 

By uMuT

 

 

 

 

bottom of page